Nimfen zijn bovennatuurlijke wezens, die in de Griekse mythologie werden gezien als halfgoden. Ze zijn altijd vrouwelijk, en meestal verbonden met een bepaalde plaats of gebied. Zo zijn er waternimfen, bosnimfen en zelfs specifieke boomnimfen.
Een van de bekendste nimfen – Daphne – veranderde zelfs letterlijk in een boom, om te ontsnappen aan de avances van de god Apollo.
Nu kennen we nimfen vooral als fee-achtige wezens, die nog steeds een sterke band hebben met de natuur.
Wie zijn deze mysterieuze natuurwezens? Welke verschillende nimfen zijn er en waar kunnen we ze vinden?
Nimfen zijn bovennatuurlijke, vrouwelijke wezens die een hechte band hebben met de natuur
Nimf betekenis en geschiedenis
De nimf verscheen voor het eerst in de Griekse mythologie. Daar was ze een halfgodin, of daimon. Dat laatste klinkt voor ons kwaadwillend, door de associatie met demonen. Maar daimonen waren simpelweg wezens die tussen goden en gewone stervelingen in stonden. Meestal waren ze goedwillend.
Nimfen waren mooie meisjes of jonge vrouwen. Ze vormden de personificatie van het leven en de natuur. Door hun schoonheid werden ze vaak lastiggevallen door Dionysos, de God van wijn en verleiding, en de satyrs in diens gevolg.
Een nimf kon zich openbaren in het ruisen van bladeren of het kabbelen van een rivierbeekje. Ze waren, volgens de Grieken althans, te herkennen in het ontkiemen van planten en groeien van bossen. Al waren ze mensen goed gezind, toch gaven ze de voorkeur aan een leven in afzondering, ver weg van drukbevolkte dorpen en steden. Liever trok ze zich terug in de bergen of in een uitgestrekt woud. Daar leefden de nimfen in grotten en bergkloven.
In de gebieden ondersteunen ze de hogere Goden. En dan in het bijzonder de Goden die veel met de natuur te maken hebben, zoals Aphrodite (liefde) en Artemis (jacht).
Soorten nimfen
Een nimf ontleende haar identiteit aan de natuur waarin ze leefde en werkte. Ze werd er een onderdeel van, waar diezelfde gebieden een manier werden om hen – als natuurgoden of -geesten in andere religies – te classificeren. Hieronder vind je een kort overzicht van de verschillende soorten nimfen.
De bosnimf
Ook wel de “dryaden” genoemd. De term is afgeleid van het Griekse “drys”, dat “eik” betekent. Dryaden zijn dan ook specifiek de nimfen van eikenbomen, maar de term is in de loop der tijd breder geworden.
Boomnimf
Een speciaal soort dryade ging nog een stapje verder: de hamadryade. Zij vervlochten hun bestaan met de boom waarin ze leefden. Stierf de boom, dan stierf ook de hamadryade.
Doordat bomen niet het eeuwige leven hebben, gold hetzelfde voor dit type bosnimf. Daarmee hebben ze het goddelijke deel in hen opgegeven om hun lot te verbinden aan dat van de boom.
Het is daarom niet zo gek dat de boomnimf iemand die haar boom beschadigt, waar mogelijk zal straffen.
Boomnimfen worden meestal ingedeeld op boomsoort. Een bekende boomnimf was Daphne, over wie je verderop meer kunt lezen. Naar haar zijn de Daphnaie vernoemd: de Laurierboomnimfen. Andere typen zijn onder andere:
Epimelides, van appel- en fruitbomen.
Meliai, van de es.
Jungle nimf
In de tijd van de oude Grieken – toen het geloof in nimfen nog levend was en ze overal werden gezocht – was de jungle niet de eerste plek waar werd gekeken. Simpelweg omdat ze het fenomeen jungle niet kenden.
En toch zijn er jungle nimfen?
Ja, maar het zijn niet de lieflijke jonge vrouwen waar we het tot nu toe over hebben gehad. Een jungle nimf is een insect. Sterker nog: het is een van de grootste insecten ter wereld.
We hebben het hier over een wandelende tak die voorkomt in Maleisië en wel 65 gram en 15 cm lang kan worden.
Wie er ooit bedacht heeft om deze insecten te vernoemen naar de prachtige nimfen uit Griekenland, is niet bekend.
Waternimf
Dit waren de hydriaden (denk aan gehydrateerd). De waternimfen werden gezien als de voedsters van al wat leeft. Zij gaven de planten wat die nodig hadden om te groeien. Op hun beurt voedden de planten mens en dier. Dit type nimf stond daarom in hoog aanzien. Mensen richtten vaak altaren op bij waterbronnen waarvan werd geloofd dat er een waternimf leefde.
Ook bij de goden stonden zij in hoog aanzien. Zo hoog zelfs, dat de goden soms hun kinderen aan de opvoeding van waternimfen toevertrouwden. Eén van de goden die door een waternimf zou zijn opgevoed, was de wijngod Dionysos.
Waternimfen zouden de gave hebben in de toekomst te kijken. Daarnaast waren zij vriendinnen van zangers en dichters. Later zouden ze in deze vorm bekend komen te staan als de muzen.
De zeenimf
De oceaniden en nereïden. Zeenimfen waren dochters van de zeegoden, met name Nereus en Oceanos. Ze onderscheidden zich van de andere waternimfen door hun associatie met zou water.
Bergnimfen
Oreaden waren de nimfen van de bergen. Ook de nimfen van dalen en kloven (napaea) worden tot deze groep gerekend. Soms werden ze ook gezien als bescherm van een specifieke berg, vergelijkbaar met de hamadryade en haar boom.
Echo is waarschijnlijk de beroemdste onder de bergnimfen. Volgens het verhaal praatte Echo zoveel, dat ze de aandacht van de godin Hera voortdurend afleidde. Het gevolg? Hera’s echtgenoot Zeus kon ongestraft vreemdgaan. Natuurlijk werd Hera niet boos op Zeus, maar wel op Echo. Ze vervloekte de arme nimf, waarna ze alleen nog maar anderen na kon praten.
Drie bekende nimfen
Echo is qua naam waarschijnlijk de bekendste nimf, omdat het verschijnsel dat haar verhaal verklaart natuurlijk nog steeds bestaat. Maar, er zijn een aantal nimfen die een grotere rol hebben gespeeld in de mythologie.
Circe
Nee, niet die blonde koningin uit Game of Thrones, Cercei Lannister.
Circe was een tovenares die woonde op een eiland in de buurt van Italië. Ze is vooral bekend vanuit de verhalen over Odysseus, wanneer de titelheld na jaren van omzwervingen op de kust van haar eiland terechtkomt. Wanneer ze op onderzoek uitgaan, betovert Circe een groot deel van de manschappen van Odysseus en verandert hen in beesten.
Onderweg naar Circe’s huis om zijn mannen te redden, ontvangt Odysseus van de god Hermes een speciaal toverkruid. Dit kruid beschermt hem tegen Circe’s magie, waarna hij haar dwingt de dieren weer in mensen te veranderen.
Circe was de dochter van Helios, de zonnegod, en Perseis, een waternimf.
Kalypso
Als je Pirates of the Caribbean deel 2 en 3 hebt gezien, weet je dat Kalypso een aan de zee verbonden bovennatuurlijk wezen is. Ze is een dochter van Atlas, de Titaan die als straf voor zijn opstand tegen Zeus het hemelgewelf op zijn schouders moest dragen. Atlas met de wereld op zijn schouders is nog altijd te bewonderen op het Paleis op de Dam.
Ook Kalypso is beroemd geworden dankzij de verhalen over Odysseus. Wanneer hij, als laatste overlevende van zijn expeditie, op haar strand aanspoelt wordt Kalypso verliefd op hem. Ze houdt hem zeven jaar bij zich, maar slaagt er niet in hem zijn vrouw, vaderland en kind te laten vergeten. De belofte van eeuwige jeugd die ze hem voorhoudt, blijkt niet genoeg om Odysseus te laten blijven.
Uiteindelijk zijn het opnieuw de goden die ingrijpen om Odysseus zijn reis naar huis te laten vervolgen. Hera en Hermes dwingen Kalypso hem te laten gaan, maar helemaal met lege handen blijft ze nu ook weer niet achter. Ze zou namelijk wel twee kinderen overhouden aan Odysseus’ verblijf op haar eiland: Nausithoös en Nausinoös.
Daphne
Het zat de nimf Daphne bepaalt niet mee in haar leven, als we haar mythologie mogen geloven.
Daphne – wiens naam “laurier” betekent – was de dochter van de riviergod Peneus. Op een dag liep ze de god van de liefde, Apollo, tegen het lijf. Apollo werd door begeerte overvallen en zette de achtervolging in. Waarschijnlijk had Daphne hem kunnen afschudden, als Apollo niet juist die dag extra zou zijn opgezweept door een pijl van Eros (bij ons beter bekend als Cupido). Die pijl was een wraakactie van Eros tegen Apollo, die neerbuigend had gedaan over zijn schietkunsten.
Daphne smeekte haar vader om haar te redden. Hij veranderde haar toen in een laurierboom, want dat is wat vaders doen als hun dochter wordt achtervolgd door een opdringerige god. Apollo verklaarde de laurierboom vervolgens heilig. Misschien voelde hij zich toch een beetje schuldig, toen de pijl van Eros eenmaal was uitgewerkt?
