Demonen zijn bovennatuurlijke, meestal kwaadaardige, wezens. Ze komen voor in religie en occultisme, mythologie en folklore en zijn niet meer weg te denken uit het horrorgenre in fictie en film. Boven alles hebben ze een rijke geschiedenis. We behandelen deze fascinerende wezens in verschillende stappen.
Wat zijn demonen en waar komen ze vandaan?
Demonen zien en slaapverlamming
Wat zijn demonen?
Het woord “demon” is afgeleid van het Griekse woord “daimon”. Het woord had toen nog de betekenis van een geest, beschermengel of goddelijke kracht. Het was bijvoorbeeld een daimon die Plato van zijn inspiratie zou hebben voorzien. De negatieve lading die het woord tegenwoordig gekregen heeft, ontbrak dus nog.
In de christelijke traditie worden demonen gezien als gevaarlijke spirituele entiteiten. Net als geesten en engelen bezitten ze geen stoffelijk lichaam. Maar, een demon zou in staat zijn om bezit te nemen van het lichaam van levende mensen, om zo een plek in de stoffelijke wereld op te eisen. Geesten, daarentegen, moeten zich behelpen met het beïnvloeden van de stoffelijke wereld maar er geen deel meer van uit kunnen maken.
Demonen zijn in de tegenpool van engelen. Waar engelen de mens vaak helpen en begeleiden, proberen demonen hen dwars te zitten en te verleiden tot het duister. Volgens de christelijke traditie begonnen demonen zelfs als engelen, maar zijn ze gevallen in de rebellie van Lucifer tegen God.
Nu zijn demonen vooral figuranten in horrorfilms.
Sommige mensen geloven dat demonen gevallen engelen zijn.
Wat doen demonen?
De Romeinen geloofden al dat een magiër kwaadaardige demonen kon oproepen. De magiër kon hen dan om hulp vragen, of zelfs dwingen om bepaalde dingen voor hem te doen.
Dat was natuurlijk niet zonder risico. Want zo’n bovennatuurlijke kracht zit er helemaal niet op te wachten om het slaafje van de een of andere magiër te zijn. Vanaf het moment van oproepen zal hij erop zinnen om vrij te breken.
Ook nu nog is het een thema dat in horrorfilms en -series terugkomt. Iemand schakelt een demon in om iets voor elkaar te krijgen, maar betaalt hiervoor een bijzonder hoge prijs.
Een kruising zou een goede plek zijn om demonen op te roepen. Ze zijn het symbool van keuzes voor goed of slecht, en de grens met de andere wereld zou er dun zijn.
In de tv-serie Supernatural verkopen de hoofdrolspelers hun ziel bijvoorbeeld meerdere malen aan een “kruisweg demon”. Dat is gebaseerd op het oude volksgeloof dat een kruispunt een plek “tussen de werelden” was. Het stoffelijke en het niet stoffelijke lagen hier dus vlak bij elkaar, waardoor het gemakkelijker was om hier bovennatuurlijke wezens op te roepen.
Volgens modernere opvattingen doen demonen vooral hun best om mensen te beïnvloeden om verkeerde dingen te doen. Ook in die zin zijn ze dus tegenhangers van de engelen, die juist proberen mensen te begeleiden en helpen juiste keuzes te maken.
In het ergste geval zou een demon zelfs in staat zijn om bezit te nemen van het lichaam van een levend mens. De mens sterft meestal (nog) niet. In plaats daarvan wordt zijn of haar bewustzijn als het ware naar de achtergrond geduwd en overschaduwd door dat van de binnendringer. Met bizar, afstotelijk en gevaarlijk gedrag tot gevolg.
Soorten demonen
Er zijn talloze verschillende soorten demonen. Dat komt doordat ze in zoveel verschillende religies, mythologieën en tradities een rol spelen. Iedere cultuur had zijn eigen goden en engelachtige wezens. Dus iedere cultuur had zijn eigen demonen.
In een artikel beschreven we verschillende demonische namen. Dat geeft een goed idee van de wezens die over de wereld zijn ontstaan.
Er is geen vergelijkbaar classificatie systeem als bij engelen. Waarschijnlijk omdat deze wezens van chaos zich niet in zoiets laten vangen. Maar er zijn wel een aantal globale soorten demonen te herkennen die op elkaar lijken.
Valse goden
Met als bekendste voorbeeld Beëlzebub, de koning van de vliegen. Beëlzebub wordt samen met Satan, Lucifer en Leviathan gezien als de kroonprinsen van de Hel. In sommige gevallen wordt hij zelfs vereenzelvigd met de duivel.
Onbillijken
Belial was een van de engelen die verantwoordelijk zou zijn voor de opstand van Lucifer. Hoewel Lucifer zelf de keuze maakte, zou Belial als een duiveltje op zijn schouder twijfel en haat hebben ingefluisterd.
Scheppers van stormen
Pazuzu is met afstand de beroemdste van deze soort, door zijn hoofdrol in The Excorcist. Naar verluidt is ZoZo – een demon die berucht is binnen het gebruik van ouija borden – een pseudoniem van Pazuzu.
Furies: de krachten van kwaad, oorlog en onenigheid
De bekendste in deze soort is Azazael. In de christelijke traditie is hij een gevallen engel. In sommige Joodse tradities wordt deze naam gebruikt voor een schaap dat de wildernis in wordt gestuurd in plaats van te worden geofferd aan YHWH.
Aanklagers
Bijvoorbeeld Samael, het “gif van God”. Deze figuur wordt gezien als een verpersoonlijking van de duivel (de klassieke aanklager), verleider en vernietiger. Hij wordt gezien als zowel goed als kwaad. Net zoals de duivel in essentie beide elementen in zich heeft: hij was immers de beste onder de engelen tot hij door anderen werd opgestookt en verleidt.
In een andere traditie wordt hij zelfs specifiek genoemd als beschermengel van Esau en de stad Edom.
Het is vast geen toeval dat Sam – een van de mensen die in Supernatural voortdurend zijn ziel aan de duivel verkoopt – een voortdurende strijd tegen goed en kwaad levert. En ook in Samhein, die een grote rol speelt in Halloween tradities, heeft deze dualiteit in zich.
In de schaduw of in het licht? Bij sommige demonen is dat niet zo eenduidig.
Verleiders
Bijvoorbeeld Mammon, de verpersoonlijking van hebzucht en materiële rijkdom.
Demonen zien: als we in contact komen
Sommige mensen beweren dat ze in staat zijn om voorbij het stoffelijke te kijken en het bovennatuurlijke te zien.
Dat is niet voor iedereen weggelegd. Maar er is één speciale situatie waarin demonen zien iedereen kan overkomen: slaapverlamming.
Wat is slaapverlamming?
Misschien heb je zelf wel eens een slaapverlamming ervaren. Ik in ieder geval wel. Eén keer. En het was het meest angstaanjagende wat ik ooit heb meegemaakt.
Stel je voor: je wordt wakker en merkt al snel dat je niet kunt bewegen. Nog geen vinger. Op zichzelf is dat al angstaanjagend genoeg, maar je hebt ook het sterke gevoel dat er iets bij je in de kamer is. Zoals je ook het gevoel kunt hebben dat er iemand naar je staart. Iets dat niet menselijk is. Iets kwaadaardigs.
Dat is hoe het voor mij ongeveer was. Ik zag niets vreemds, alleen het gedeelte van mijn kamer dat ik kon zien zonder mijn hoofd te kunnen draaien. Maar ik wist zeker dat er iets was, net buiten mijn blikveld.
Slaapverlamming treedt op doordat je spieren van nature verlammen wanneer je in slaap valt. Dat voorkomt dat je vreemde bewegingen gaat maken in je dromen, waarbij je jezelf kunt verwonden. Wanneer je plotseling wakker wordt uit een diepe droomtoestand, kan het even duren voor die verlamming uitgewerkt is. Je spieren lopen dan als het ware een beetje achter bij het wakker worden. Dus ben je wakker, maar nog wel verlamd. Het vreemde gevoel en eventuele geluiden, worden verklaard als droomflarden die mee zijn gekomen vanuit je slaap.
Behalve dat gevoel en die geluiden, zijn er ook veel verhalen van mensen die demonen zien tijdens een slaapverlamming. Zo zijn er bijvoorbeeld relatief veel mannen die een oude vrouw zien die op hun borst zit. Dit is de reden dat slaapverlamming ook wel bekend staat als “old hag syndrom”, dat zich grofweg laat vertalen tot “het oude wijven syndroom”.
Demonen in huis
Herken jij één van deze dingen?
- Vreemde, onverklaarbare geluiden
- Bange huisdieren, zonder duidelijke oorzaak
- Vreemde schaduwen
- Onverklaarbare schade aan religieuze voorwerpen, zoals een kruis of Bijbel
- De geur van rottende eieren en zwavel
- Fysieke verwondingen zonder duidelijke oorzaak
Misschien heb je dan wel last van demonen in huis.
Niet zo mooi natuurlijk. Want zoals we hierboven hebben gezien, hebben ze het meestal niet goed met ons voor. Je kunt er dus eigenlijk alleen maar slechter van worden als een demon in je huis binnendringt.
Als je ervoor open staat en in gelooft, dan kun je behoorlijk last van demonen hebben. Hoe kom je daar dan weer van af?
Demonen uitdrijven en verjagen
It’s not the house that is haunted. It’s your son
In Insidious laat medium Elize op deze manier weten dat de hoofdrolspelers zich geen zorgen hoeven te maken over een demon in huis. De demon heeft namelijk bezit genomen van hun zoon.
Nouja, nog niet helemaal. Dat is het punt van de film, maar dat terzijde.
Een bezetenheid van een lichaam is natuurlijk nog een heel stuk ernstiger dan van een woning. Waar de entiteit in het huis nog bezig is om door te breken, is hij daar in dit geval al in geslaagd.
In beide gevallen is het dan zaak om de demon in kwestie uit te drijven. Dat wordt meestal gedaan met uitdrijvingsrituelen. Een van de beroemdste horrorfilms – The Exorcist – is daarop gebaseerd (“exorcist” is Engels voor “uitdrijver”).
Bij een uitdrijvingsritueel komen vaak veel religieuze voorwerpen kijken. Bijbels, kruisbeelden en gewijd water zijn allemaal zaken die een demon niet kan verdragen en pijn doen. Daarom kunnen ze worden gebruikt de kwade kracht te dwingen om de mens in kwestie te verlaten. Vaak gaat dit gepaard met een bezwering in het Latijn die de indringer opdraagt om terug te keren naar waar hij vandaan kwam.
Bij de zuivering van een huis wordt vaak salie gebrand en zuiver zeezout gestrooid.
Bekendste demonen
Ook al hebben ze meestal geen goede bedoelingen, toch zijn sommige demonen behoorlijk beroemd geworden.
Wist je bijvoorbeeld dat een van de bekendste demonen uit de filmgeschiedenis echt bestaan heeft? Pazuzu, we noemden hem hierboven al eerder, was namelijk de demon die het meisje in bezit nam in The Exorcist.
Ook de immens populaire serie Supernatural hebben we hierboven al aangehaald. Niet voor niets: ook daar kwamen enkele van de bekendste demonen uit de geschiedenis voorbij. Azazael, Asmodeus en Lucifer zelf, om er een paar te noemen.
Demonen oproepen
Waarom demonen oproepen op je to-do list staat, dat is iets wat je jezelf maar eens moet afvragen. Zorg in ieder geval dat je wat zout bij te hand hebt, want dat zou ze op afstand kunnen houden.
Het veiligste is om een cirkel – of beter nog: een pentagram – van zout op de grond te maken. Hierin wordt de demon opgeroepen, zodat hij binnen de cirkel van zout moet blijven. Leg ook een cirkel om jezelf heen. Mocht de demon onverhoopt ergens anders verschijnen, dan kan hij in ieder geval niet zomaar bij je komen.
